داروی جوارش الحریف

فواید دارو

دفع بلغم هضم غذا و افزایش اشتها

تقویت معده

رفع لکنت زبان

دارو در روایات

در رساله ذهبیه به نقل از امام رضا (علیه السلام) آمده است:

«وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یُذْهِبَ الْبَلْغَمَ مِنْ بَدَنِهِ وَیَنْقُصَهُ، فَلْیَأْکُلْ کُلَّ یَوْمٍ بُکْرَهً شَیْئاً مِنَ الْجَوَارِشِ الْحِرِّیفِ، وَیُکْثِرُ دُخُولُ الْحَمَّامِ، وَمُضَاجَعَهً النِّسَاءِ، وَالْجُلُوسَ فِی الشَّمْسِ، وَیَجْتَنِبُ کُلَّ بَارِدٍ مِنَ الْأَغْذِیَهِ فَإِنَّهُ یُذْهِبُ الْبَلْغَمَ وَیُحْرِقُهُ.»

«اگر کسی بخواهد بلغم را کاهش داده یا از بدنش خارج کند باید هر روز ناشتا جوارش الحریف بخورد بسیار حمام کند، بیشتر با زنان همبستری داشته باشد در آفتاب بنشیند و از خوردن غذاهای سرد پرهیز کند زیرا این کارها بلغم را از بین میبرد و میسوزاند.»  (الرساله الذهبیه، ص ۴۲ )

روش تهیه آن

جوارشن دارویی ترکیبی یا نوعی غذا است که موادش زیاد آسیاب نمی شود و با روشی خاص درست میگردد. جوارشن با تعابیر متفاوتی در کتب لغت آمده که عبارتند از: الجوارش، الجوارش الجوارش الحریف و جوارِشن جوارش نوعی هضم کننده غذا و «الحریف» بـه  معنای تند است.

در تعریف جوارش آمده است :

الجوارش والجَوَارِشنات: مِثْلُ المَعاجین إلّا أنّ المعاجین تکون حُلْوَه ومُرَّه و کریهه وغیر کریهه. و الجوارشنَات لا تکون إلا حلوه طیبه الرائحه.» جوارش هضم کننده همانند معجون است. معجون ممکن است شیرین، تلخ خوشمزه و بدمزه باشد ولی جوارش شیرین خوش مزه و خوشبو است.»

در تعریف دیگری آمده است :

و لفظ الجَوَارِشِ مُعرّب عن الفارسیّه، ومعناه: الهاضم، وأطیبها و أکثرها لذاذهً: جُوَارِشن العُود ، یُقوّی المعده ویُسخنها تسخینا لطیفا، یُخلط بالرطل من السّکّر درهمان من العُود الهندی المسحوق، ویُعقد على النار ویُزاد علیه الزعفران والقَرَنْفُل والقَاقُلَّه ونحوها، مُفْرَدَه و مجموعه بحسب الحاجه الیها. وقد یُمزج به رُبُّ اللّیمون بقدر ما یجعله مرّاً فیکون أطیب، وقد یُجعل بدله ماء اللیمون فیکون أکثر

صفاء و الأفاویه التی تستعمل فی الجوارِشنات : منها العُود، و الزنجبیل، والزعفران ، والقافله ، والخولنجان ، والدارصینی ، و الورد، والمُصْطَکى، والبَسْباسه، والکبابه، والعَنْبَر، والسَّلِیجَه، السادج، والأشنه، والسُّنْبُل، و الجوز بوا ؛ تُجمع هذه بحسب الحاجه الیها فی تسخین المعده و دفع الریاح، و تحلیل الفضول منها. وتتخذ الجوارش أیضا من التفاح، و هذه نافعه جدا من وجع المفاصل و النَّقْرِس وضَعْف الآلات الهاضمه. وبالجمله فإن الجوارش توقظ الشهیه النائمه. (کتاب الماء ، ج ١ ، ٢۴٩ ، ص ٢۴٩ )

لفظ جوارش معرب و فارسی و به معنای هضم کننده است و بهترین و خوشترین آن جوارش عود است معده را تقویت نرم و لطیف میکند باید دو درهم عود هندی آسیاب شده را با یک رطل شکر سرخ مخلوط کرد و روی آتش ملایم گذاشت و جداگانه یا با هم و به مقدار نیاز به آن زعفران میخک هل و چیزهای دیگر اضافه کرد. گاهی برای خوش طعم شدن به آن آب لیمو افزوده میشود و اگر آب لیمو اضافه شود بهتر و خوشمزه تر است موادی که به جوارش هضم کننده اضافه میشود عبارتند از: عود، زنجبیل ،زعفران ،هل خولنجان ،دارچین گل ،مصطکی ،بسباسه کبابه ،عنبر ،سلیخه ،سادج اشنه سنبل الطیب و جوزبویا این مواد و داروها براساس نیاز با هم جمع میشود و برای گرمی معده دفع باد و فضولات از آن مفید است جوارش از سیب هم گرفته میشود. در این صورت برای درد مفاصل نقرس و ضعف دستگاه هاضمه مناسب است و به طور کلی در افزایش اشتها و هضم غذا مؤثر است.

علامه مجلسی(ره) می فرماید:

مراد از جوارش حریف (تند جوارش فلافلی است که مشتمل بر فلفل و دارا فلفل است. (کتاب الماء ، ج ۱، همان)

در کتابهای طبی قدیم داروی جوارش انواع مختلفی دارد:

• جوارش شکری: در کتاب تحفه حکیم مؤمن آمده جوارش شکری برای گرم کردن معده تقویت هاضمه، رفع بلغم و دفع رطوبت سودمند. است برای تهیه آن باید کبابه قاقله، دارچین زنجبیل دارفلفل و زعفران را هر کدام یک مثقال با عود و فلفل هر یک نیم مثقال و شکر پنجاه مثقال مخلوط کرده تا قوام بیاید.

• جوارش کافور : زنجبیل دارچین، قرفه ساذج ،هندی جوزبوا صندل زرد، عود بلسان، هل، بسباسه ،قرنفل ،نارمشگ طالسیفرم و تباشیر هندی از هر یک سه مثقال و نیم همچنین کافور و مشک از هر کدام یک مثقال و نیم و مقدار نود مثقال قند قوام آورده و مخلوط و مصرف میکنند این دارو علاوه بر خواص مذکور برای خفقان نیز بسیار مفید است.

جوارش حریف طبق بیان استاد تبریزیان:

مواد لازم و مقدار آن

زیره سیاه (نیم مثقال )

زیره کرمانی (نیم مثقال )

پوست میخک (نیم مثقال

نمک هندی نمک سیاه (نیم مثقال )

فلفل سیاه (۱۰۰ عدد)

دار فلفل ( ۲۰۰ عدد)

شکر سرخ (۱۹ گرم ونیم )

روش ساخت دارو

مواد فوق آسیاب و با هم مخلوط شوند.

نکات

در کتب لغت برای این دارو نامها و روشهای ساخت متفاوتی ذکر شده است.

روش مصرف داروی جوارش طبق نظر استاد تبریزیان : این داروی برای لکنت زبان مفید است و روزی سه مرتبه یک قاشق مربا خوری از آن روی زبان مالیده شود و برای دفع بلغم به صورت خوراکی مصرف شود.

برای تهیه می توانید به فروشگاه مصباح مراجعه نمایید.
همچنین شما می توانید با طرح پرسش در دیدگاه ها سوالات خود را در این زمینه از کارشناسان ما بپرسید و همچنین تجربیات خود را با ما درمیان بگذارید.