داروی بواسیر شدید (کُراث بَیْضَاءَ): درمان جامع طب اسلامی با تره، کوهان شتر و کندر
بواسیر شدید، به ویژه هنگامی که همراه با خونریزی مقعدی باشد، یکی از بیماری‌های آزاردهنده است که در طب اسلامی برای آن درمان‌های مختلفی ذکر شده است. یکی از جامع‌ترین و البته پیچیده‌ترین دستورات درمانی، ترکیبی چند مرحله‌ای است که در کتاب «طب الائمه» از امام صادق (علیه السلام) نقل شده و بر پایه تره سفید (نبطی)، پیه کوهان شتر، گردو، پنیر فارسی، ابهل، کندر نر و روغن کنجد استوار است. در ادامه به تفصیل این روش درمانی چهار مرحله‌ای می‌پردازیم.
دستور درمانی بواسیر شدید در روایات
در خصوص داروی بواسیر شدید در کتاب طب الائمه (ع) چنین آمده است:
«أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْبَوَاسِیرِ الشَّدِیدِ؟ فَقَالَ: خُذْ کُرَّاثاً بَیْضَاءَ (فی بعض النسخ: نبطیا)، فَتَقْطَعُ رَأْسَهُ الْأَبْیَضَ، وَ لَا تَغْسِلُهُ وَ تَقْطَعُهُ صِغَاراً صِغَاراً، وَ تَأْخُذُ سَنَاماً فَتُذِیبُهُ وَ تُلْقِیهِ عَلَى الْکُرَاثِ، تَأْخُذُ عَشْرَ جَوْزَاتٍ فَتُقَشِّرُهَا، وَ تَدُقُهَا مَعَ وَزْنِ عَشَرَهِ دَرَاهِمَ جُبُنَا فَارِسِیَا، وَ تَغْلِی الْکُرَّاثَ ( على النارِ) فَإِذَا نَضِجَ أَلْقَیْتَ عَلَیْهِ الْجَوْزَ وَ الْجُبُنَّ، ثُمَّ أَنْزَلْتَهُ . عَنِ النَّارِ، فَأَکَلْتَهُ عَلَى الرِّیقِ بِالْخُبْزِ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ أَوْ سَبْعَهً، وَ تَحْتَمِی عَنْ غَیْرِهِ مِنَ الطَّعَامِ، وَتَأْخُذُ بَعْدَهَا أَبْهَلَ مُحَمَّصًا قَلِیلًا بِخَیْرٍ وَ جَوْرٍ مُقَشَرٍ بَعْدَ السَّنَامِ وَالْکُرَّاثِ، تَأْخُذُ عَلَى اسْمِ اللَّهِ نِصْفَ أُوقِیَّهٍ دُهْنَ الشَّیْرَجِ عَلَى الرِّیقِ، وَ أُوقِیَّهٌ کُنْدُرَ ذَکَرٍ تَدقُهُ وَ تَسْتَفُهُ، وَ تَأْخُذُ بَعْدَهُ نِصْفَ أُوقِیَّهِ شَیْرَج آخَرَ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ وَ تُؤَخَّرُ أَکْلَکَ إِلَى بَعْدِ الظُّهْرِ تَبْرَأُ إِنْ شَاءَ الله تعالى.» (منبع: الفصول المهمه ج۳ ص۱۱۸)
ترجمه روایت
«از امام صادق (ع) درباره بواسیر شدید سؤال شد، آن حضرت فرمودند: تره سفید (نبطی) بگیر و سر سفیدش را قطع کن، آن را نشوی و ریز ریز خرد کن. پیه کوهان شتر بگیر و آب کن و روی تره بریز. ده عدد گردو بگیر، پوست بکن و بکوب همراه با وزن ده درهم (حدود ۳۲.۵ گرم) پنیر فارسی. تره را (روی آتش) بپز و چون پخته شد، گردو و پنیر را بر آن بریز و از آتش بردار. آن را ناشتا با نان به مدت سه تا هفت روز بخور و از غذاهای دیگر پرهیز کن. پس از آن، مقدار کمی ابهل تفت داده شده را با نان و گردوی پوست کنده مصرف کن. سپس به نام خدا، نصف اوقیه (حدود ۱۰۶ گرم) روغن کنجد (شیرج) را ناشتا بگیر و یک اوقیه (حدود ۲۱۲ گرم) کندر نر را بکوب و به صورت خشک مصرف کن (بخور). و پس از آن، نصف اوقیه دیگر روغن کنجد را برای سه روز [دیگر] بگیر و خوردنت را تا بعد از ظهر به تأخیر بینداز، به خواست خدای تعالی بهبود می‌یابی.»
بیماری‌های قابل درمان
این دستور درمانی به طور مشخص برای موارد زیر توصیه شده است:
- بواسیر شدید (هموروئید حاد)
- خونریزی در ناحیه مقعد ناشی از بواسیر
مواد لازم و مقدار آنها
- کُراتاً بَیْضَاءَ (تره سفید / نبطی): به مقدار نیاز (حدود یک بوته یا یک کیلوگرم برای مرحله اول)
- سناماً (پیه کوهان شتر): به مقدار نیاز (به اندازه‌ای که روغن آن روی تره خرد شده را بپوشاند)
- الْجَوْز (گردو): ۱۰ عدد (برای مرحله اول) + مقداری مغز گردو برای مرحله دوم
- جُبْنَا فَارِسِیّاً (پنیر فارسی): ۱۰ درهم (معادل ۳۲.۵ گرم)
- الخبز (نان): به مقدار نیاز (برای مصرف در مراحل اول و دوم)
- أبْهَل مُحمصا (ابهل تفت داده شده): مقدار کمی (برای مرحله دوم)
- دُهْنَ السَّیْرج (روغن کنجد / ارده / شیرج): مجموعاً یک اوقیه (۱۰۶ گرم + ۱۰۶ گرم = ۲۱۲ گرم)
- کُندر ذکر (کندر نر / خوراکی): یک اوقیه (۲۱۲ گرم)
روش ساخت و مصرف دارو (چهار مرحله)
این درمان شامل چهار مرحله متوالی است که باید با دقت انجام شود:
مرحله اول: ترکیب تره، کوهان شتر، گردو و پنیر (مدت: ۳ تا ۷ روز)
- آماده‌سازی تره: یک بوته (حدود ۱ کیلوگرم) تره نبطی تهیه کنید. قسمت سفید سر و ریشه آن را جدا کنید. بسیار مهم: طبق روایت، تره نباید شسته شود (گفته شده چیزی به آن نمی‌چسبد و نشُستن آن ایمنی از بواسیر است). قسمت‌هایی که گل دارند را جدا کنید. سپس تره را ریز خرد کنید.
- تهیه روغن کوهان: پیه کوهان شتر را در ظرفی روی حرارت ملایم قرار دهید تا روغن آن به دست آید.
- پخت تره: روغن کوهان به دست آمده را روی تره خرد شده بریزید، به اندازه‌ای که روی تره را بپوشاند. سپس آن را روی حرارت ملایم بپزید تا نرم شود.
- آماده‌سازی گردو و پنیر: ۱۰ عدد گردو را پوست گرفته و مغز آن را کاملاً آسیاب کنید تا نرم شود. مقدار ۳۲.۵ گرم پنیر فارسی (پنیر تهیه شده از شیر دام‌های ایرانی) را آماده کنید.
- ترکیب نهایی: مغز گردوی آسیاب شده را با پنیر مخلوط کنید. این مخلوط را به تره پخته شده اضافه کرده و دوباره برای مدت کوتاهی روی حرارت قرار دهید و هم بزنید تا مواد به خوبی ترکیب شوند. سپس از روی حرارت بردارید.
- روش مصرف مرحله اول: به مدت ۳ تا ۷ روز متوالی، این غذا را ناشتا (به عنوان صبحانه) همراه با نان میل کنید. به اندازه‌ای بخورید که سیر شوید. در طول این دوره (۳ تا ۷ روز) باید از خوردن هرگونه غذای دیگری پرهیز کنید.
مرحله دوم: مصرف ابهل و گردو (مدت: ۳ روز)
- آماده‌سازی ابهل: پس از اتمام دوره ۳ تا ۷ روزه مرحله اول، مقدار کمی ابهل را روی حرارت تفت دهید (بپزید).
- روش مصرف مرحله دوم: به مدت ۳ روز دیگر، ابهل تفت داده شده را همراه با نان و مقداری مغز گردو (پوست کنده) به عنوان غذا مصرف کنید. (احتمالاً به جای وعده‌های اصلی یا به عنوان یک وعده جداگانه، متن روایت در این بخش کمی کلی است).
مرحله سوم: مصرف روغن کنجد و کندر (مدت: ۳ روز)
- آماده‌سازی کندر: مقدار ۲۱۲ گرم کندر نر (خوراکی) را آسیاب کنید تا به صورت پودر درآید.
- روش مصرف مرحله سوم: پس از اتمام مرحله دوم، به مدت ۳ روز، هنگام عصر (طبق برداشت از متن و نکته کاربر)، ابتدا مقدار ۱۰۶ گرم (نصف اوقیه) روغن کنجد (یا روغن ارده / شیرج) را میل کنید و بلافاصله پودر کندر آسیاب شده (۲۱۲ گرم در کل دوره ۳ روزه یا حدود ۷۰ گرم در روز؟ – متن اصلی می‌گوید “تستفه” یعنی پودر را بخورید، مقدار کل یک اوقیه ذکر شده) را مصرف نمایید. در این سه روز، وعده غذایی اصلی خود را به بعد از ظهر موکول کنید. (توجه: نحوه مصرف دقیق کندر – روزی یکبار یا تقسیم شده – نیاز به بررسی دقیق‌تر یا مشورت با متخصص دارد. متن اصلی فقط مقدار کل را ذکر کرده و “تستفه” یعنی خوردن پودر خشک.)
مرحله چهارم: مصرف روغن کنجد به تنهایی (مدت: ۳ روز)
- روش مصرف مرحله چهارم: پس از اتمام مرحله سوم، به مدت ۳ روز دیگر، هنگام عصر (طبق برداشت کاربر)، مقدار ۱۰۶ گرم (نصف اوقیه) روغن کنجد (یا روغن ارده / شیرج) را به تنهایی میل کنید. در این سه روز نیز وعده غذایی اصلی را به بعد از ظهر موکول کنید.
نکات مهم
- نوع تره: حتماً از تره نبطی (کُرَّاث نبطی) استفاده شود و شسته نشود.
- پنیر: منظور پنیر فارسی است که به طور سنتی در ایران تهیه می‌شود.
- ابهل: باید تفت داده شده (محمص) مصرف شود.
- کندر: حتماً از کندر نر (خوراکی) استفاده شود و به صورت آسیاب شده (پودر) مصرف گردد.
- روغن کنجد: می‌تواند روغن کنجد یا روغن ارده باشد (شیرج).
- پرهیز غذایی: رعایت پرهیز کامل غذایی در طول مرحله اول (۳ تا ۷ روز) بسیار مهم است.
- زمان‌بندی: ممکن است بتوان مرحله اول (صبح) و مرحله دوم (بعد از ظهر) را در یک دوره ۳ تا ۷ روزه ترکیب کرد، اما روش ذکر شده (مراحل متوالی) به نظر روش ارجح می‌آید. مراحل سوم و چهارم باید جداگانه و پس از مراحل قبلی انجام شوند.
- پیچیدگی درمان: همانطور که از مراحل متعدد مشخص است، این یک درمان پیچیده برای یک بیماری سخت (بواسیر شدید) است و نیاز به دقت و حوصله در اجرا دارد.
شما می توانید سوالات خود را در بخش دیدگاه ها بپرسید تا کارشناسان سلامت مجموعه به آنها پاسخ دهند. همچنین برای خرید دارو به مرکز سلامت مصباح مراجعه کنید.
بدون دیدگاه