داروی حرمل (اسفند): درمان تقطیر بول (قطره‌قطره آمدن ادرار) و شب ادراری در طب اسلامی
داروی حرمل که بیشتر با نام اسفند شناخته می‌شود، یکی از گیاهان دارویی پرکاربرد در طب سنتی و به‌ویژه طب اسلامی است. این دارو به طور خاص برای درمان مشکلاتی نظیر تقطیر بول (قطره‌قطره آمدن ادرار)، بی‌اختیاری ادرار (سلس البول) و شب ادراری توصیه می‌شود. در ادامه به بررسی روایات، خواص، روش تهیه و نکات مهم مصرف این دارو می‌پردازیم.
حرمل (اسفند) در روایات
اهمیت این گیاه در درمان مشکلات ادراری در روایات معصومین (ع) نیز ذکر شده است:
«عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: شَکَا عَمْرٌو اَلْأَفْرَقُ إِلَى اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَقْطِیرَ اَلْبَوْلِ فَقَالَ خُذِ اَلْحَرْمَلَ وَ اِغْسِلْهُ بِالْمَاءِ اَلْبَارِدِ سِتَّ مَرَّاتٍ وَ بِالْمَاءِ اَلْحَارِّ مَرَّهً وَاحِدَهً ثُمَّ یُجَفَّفُ فِی اَلظِّلِّ ثُمَّ یُلَتُّ بِدُهْنِ جُلٍّ خَالِصٍ ثُمَّ یُسْتَفُّ عَلَى اَلرِّیقِ سَفّاً فَإِنَّهُ یَقْطَعُ اَلتَّقْطِیرَ بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَى» (منبع: طب الأئمه، ابن سابور الزیات، ص ۶٨)
ترجمه: «محمدبن ابی بصیر به نقل از پدرش می‌گوید: عمرو افرق به امام باقر (ع) از قطره قطره آمدن ادرار شکایت کرد. آن حضرت فرمود: اسفند را بگیر و شش بار آن را با آب سرد و یک بار با آب گرم بشوی. سپس باید در سایه خشک شود و با روغن گل سرخ خالص آغشته (خیس) شود و ناشتا مصرف شود؛ به‌درستی که قطره قطره شدن ادرار را به خواست خدا قطع می‌کند.»
خواص و موارد مصرف حرمل
بر اساس منابع طب اسلامی و سنتی، موارد مصرف اصلی این دارو عبارتند از:
- درمان تقطیر بول: مؤثر در رفع مشکل قطره‌قطره آمدن ادرار پس از پایان دفع.
- درمان شب ادراری: کمک به کنترل ادرار در طول شب، به‌ویژه در کودکان و بزرگسالان.
- درمان سلس البول: مفید برای افرادی که دچار بی‌اختیاری ادرار هستند و قدرت کنترل آن را ندارند (به‌جز موارد ناشی از بزرگی پروستات).
- تقویت حکمت در درون: در برخی منابع سنتی به این خاصیت نیز اشاره شده است (نیازمند توضیح بیشتر توسط متخصصین).
مواد لازم برای تهیه داروی حرمل
برای تهیه این دارو به مواد زیر نیاز دارید:
- حرمل (اسفند): ۱۰۰ گرم (یا به مقدار نیاز) – پاک شده و تمیز
- آب سرد: به مقدار لازم برای شستشو
- آب گرم: به مقدار لازم برای شستشو
- روغن گل سرخ خالص (دهن جُلّ): به مقدار لازم برای آغشته کردن
روش ساخت و آماده‌سازی داروی حرمل
مراحل تهیه این دارو طبق روایت به شرح زیر است:
- شستشو: اسفند پاک شده را ابتدا شش مرتبه با آب سرد بشویید. در هر مرتبه آب را خالی کرده و اسفند را صاف کنید.
- شستشوی نهایی: سپس یک مرتبه با آب گرم بشویید و آب آن را کاملاً خالی کنید. (نیازی به خشک کردن بین مراحل شستشو نیست).
- خشک کردن: اسفند شسته شده را در سایه پهن کنید تا کاملاً خشک شود.
- آغشته کردن با روغن: اسفند خشک شده را (به‌صورت درسته و خام) با روغن گل سرخ خالص به‌قدری مخلوط کنید که دانه‌ها به روغن آغشته شوند. این کار قورت دادن دانه‌ها را آسان‌تر می‌کند.
نکات مهم در مورد داروی حرمل
- روغن گل سرخ (دهن جُلّ): منظور از «دهن جل» در روایت، همان روغن گل سرخ است. کلمه “جل” معرب واژه فارسی “گل” است. تعبیر آن به روغن کنجد یا سرکه صحیح به نظر نمی‌رسد.
- سلس البول و پروستات: “سلس” به عدم توانایی در نگه داشتن ادرار اطلاق می‌شود. اگرچه اسفند برای بی‌اختیاری ناشی از ضعف مثانه یا مشکلات عصبی (مانند ام اس) مفید است، اما برای افرادی که مشکل بزرگی پروستات دارند و تقطیر ادرار ناشی از آن است، مضر می‌باشد. اسفند می‌تواند مجاری ادرار را تنگ‌تر کند و مشکل پروستات را تشدید نماید.
- مفید برای زنان: این دارو یکی از بهترین گزینه‌ها برای درمان تقطیر و بی‌اختیاری ادرار در زنان محسوب می‌شود.
- عدم جویدن: بسیار مهم: دانه‌های اسفند نباید جویده شوند زیرا می‌توانند سمی باشند. باید به‌صورت درسته قورت داده شوند.
- همبستری: در متن منبع به مفید بودن آن برای همبستری نیز اشاره شده است.
روش مصرف داروی حرمل
- بزرگسالان: به مدت چهارده روز (دو هفته)، هر روز صبح ناشتا، یک قاشق (مرباخوری یا چای‌خوری، بسته به دستور طبیب) از اسفند آغشته به روغن گل سرخ را با مقداری آب ببلعید (قورت دهید). تأکید می‌شود که دانه‌ها جویده نشوند.
نحوه مصرف حرمل برای کودکان
(با احتیاط فراوان) اگرچه شب ادراری یکی از موارد مصرف ذکر شده است، اما با توجه به طبیعت خاص اسفند و هشدارهای مربوط به آن:
- کودکان ۲ تا ۷ سال: در صورت تجویز قطعی توسط متخصص طب اسلامی، معمولاً با دوز بسیار کم (مثلاً نصف قاشق چای‌خوری یا کمتر) شروع می‌شود.
- کودکان زیر ۲ سال: مصرف آن معمولاً توصیه نمی‌شود.
توجه اکید: مصرف این دارو برای کودکان، به‌خصوص به دلیل خطر سمی بودن در صورت جویدن و لزوم تشخیص دقیق علت مشکل ادراری، حتماً و قطعاً باید تحت نظر مستقیم و با تجویز متخصص مجرب طب اسلامی صورت گیرد. هرگز به صورت خودسرانه به کودکان داده نشود.
شما می توانید سوالات خود را در بخش دیدگاه ها بپرسید تا کارشناسان سلامت مجموعه به آنها پاسخ دهند. همچنین برای خرید دارو به مرکز سلامت مصباح مراجعه کنید.
بدون دیدگاه